Generatieve AI kan jaarlijks €6 miljard opleveren voor de Nederlandse publieke sector, blijkt uit Google Cloud-onderzoek
Nederland staat op een belangrijk kruispunt: generatieve AI kan de productiviteit in de publieke sector een enorme boost geven. Volgens nieuw onderzoek van Implement Consulting Group, in opdracht van Google, kan dit jaarlijks 6 miljard euro aan waarde opleveren en binnen tien jaar tot wel 85 miljard euro toevoegen aan het Nederlandse bbp.
Het rapport, "The AI Opportunity for eGovernment in the Netherlands", laat zien hoe de inzet van generatieve AI de manier waarop Nederlandse overheidsdiensten werken ingrijpend kan veranderen. Met slimme en strategische inzet van AI binnen het openbaar bestuur kunnen overheden diensten verbeteren, processen efficiënter maken en een voorbeeld stellen voor de rest van de economie, terwijl ze tegelijkertijd het vertrouwen van burgers behouden en dataveiligheid waarborgen. Deze bevindingen hebben bovendien bredere implicaties voor de publieke sector, inclusief de zorg, waar efficiency en capaciteit dringend nodig zijn.
Het onderzoek is gebaseerd op een combinatie van economische modellen en primaire data, waaronder enquêtes onder beslissers binnen de Nederlandse publieke sector. De respondenten vormen een brede afspiegeling van ministeries, gemeenten en technologie-experts die betrokken zijn bij digitale transformatie binnen de overheid.
Joost Smit, Country Lead Benelux-landen bij Google Cloud, licht toe: “Nederland heeft alle ingrediënten in huis om koploper te worden in AI-transformatie van de publieke sector: een sterke digitale infrastructuur, vooruitstrevend leiderschap en een grote bereidheid om te innoveren. Door te starten met praktische toepassingen met veel impact en die vervolgens op te schalen, kan de overheid echt waarde creëren voor burgers én een voorbeeld stellen voor de rest van Europa.”
Belangrijkste bevindingen voor Nederland
- 6 miljard euro aan potentiële waarde: De grootschalige inzet van generatieve AI binnen de publieke sector kan jaarlijks 6 miljard euro aan extra bruto waarde opleveren – goed voor een stijging van 10% in de efficiëntie van publieke bestedingen.
- Bredere economische groei: Generatieve AI kan binnen tien jaar jaarlijks ongeveer 9% bijdragen aan het Nederlandse bbp, wat neerkomt op 80 tot 85 miljard euro.
- Minder administratieve lasten: Bedrijven kunnen jaarlijks 2 tot 3 miljard euro besparen door administratieve rompslomp terug te dringen, doordat AI processen zoals vergunningverlening, subsidiëring en naleving van wet- en regelgeving efficiënter maakt.
- Verandering van werk: Ongeveer 67% van de banen in de publieke sector, zo’n 450.000 functies, zal door AI worden beïnvloed en verbeterd. Ambtenaren krijgen hierdoor meer ruimte voor taken met hoge toegevoegde waarde. Slechts 10% van de functies zal waarschijnlijk nauwelijks door AI worden geraakt.
Zsolt Szabó, staatssecretaris Digitalisering en Koninkrijksrelaties, benadrukte eerder: “De inzet van kunstmatige intelligentie in de publieke sector is voor mij een topprioriteit. Het is essentieel om innovatie en regelgeving in evenwicht te brengen. De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel, en dat vraagt om actie van de overheid. We moeten vooruit – met zorg, maar ook met lef. De kansen zijn enorm, en we kunnen het ons niet veroorloven om stil te blijven staan.”
Nederland is goed gepositioneerd om de voordelen van AI te benutten. Ons land staat op de derde plaats in de Digital Economy and Society Index (DESI) van de Europese Unie en op de vierde plaats wereldwijd in de AI Preparedness Index van het IMF. Het onderzoek waarschuwt echter dat de overheid belangrijke obstakels moet overwinnen om de volledige waarde van AI te benutten. Denk daarbij aan versnipperde besluitvorming, onduidelijkheid rondom regelgeving, zorgen over publieke vertrouwen en het risico op afhankelijkheid van een beperkt aantal technologieaanbieders.
Belangrijke actiepunten
- Versnelling van AI-toepassingen binnen de overheid door beter afgestemde inkoopstrategieën en focus op gedeelde, overkoepelende taken tussen verschillende bestuurslagen.
- Het publieke vertrouwen versterken door AI-oplossingen te kiezen die direct merkbare voordelen opleveren voor burgers en bedrijven.
- Veilige en schaalbare cloudinfrastructuur opzetten die AI-implementatie mogelijk maakt, met volledige naleving van de Europese privacywetgeving.
- Flexibiliteit en uitwisselbaarheid van systemen waarborgen, om te voorkomen dat de overheid te afhankelijk wordt van één enkele technologieaanbieder.
Het rapport adviseert overheidsinstanties om te starten met AI-toepassingen die weinig risico’s met zich meebrengen en gericht zijn op interne processen. Naarmate de kennis en ervaring toenemen, kan dit stapsgewijs worden uitgebreid naar complexere toepassingen voor burgers en bedrijven.
