Razem z UNESCO obchodzimy Międzynarodowy Dzień Zabytków
Czy są takie miejsca, nigdy nieodwiedzone, z którymi czujecie jednak pewien szczególny związek? Od peruwiańskiego Machu Picchu po tanzańską górę Kilimandżaro, kambodżański kompleks świątynny Angkor Wat i kanadyjskie Góry Skaliste – cuda świata są bardzo zróżnicowane. A jednak coś je łączy: należą do światowego dziedzictwa UNESCO. Obecnie, gdy tych niesamowitych miejsc jest 1157, nie sposób nie czuć z nimi wszystkimi związku, a przecież każde opowiada historię naszego wspólnego doświadczenia jako ludzkości.
Jako obywatele wspólnie ponosimy również odpowiedzialność za ochronę tych miejsc. Będąc wyspecjalizowaną agencją ONZ zajmującą się sprawami kultury, szczycimy się ogromnym doświadczeniem w zakresie wskazywania, oceniania i wzmacniania działań na rzecz ochrony dziedzictwa. Zachęcamy rządy, społeczności, specjalistów oraz organizacje pozarządowe do eksplorowania i urzeczywistniania wizji dziedzictwa jako globalnego dobra publicznego.
W UNESCO staramy się również upowszechniać możliwość cieszenia się zabytkami światowego dziedzictwa i ułatwiać do nich dostęp przez odpowiedzialne wykorzystywanie nowych technologii. Dlatego z przyjemnością ponownie podjęliśmy współpracę z Google Arts & Culture z okazji Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków, aby zaprosić użytkowników z całego świata do odwiedzenia tych miejsc – bliskich i dalekich – w ramach poszerzającej się nieustannie kolekcji wirtualnych wizyt.
Park Narodowy Everglades to międzynarodowy rezerwat biosfery i obszar wodno-błotny mający znaczenie międzynarodowe. Rozległa, kręta sieć lasów i mokradeł, która rozciąga się w południowej części stanu Floryda, pokrywała kiedyś obszar sześciu milionów akrów, lecz obecnie „rzeka traw” ma rozmiar o ponad połowę mniejszy.
Rejon góry Kilimandżaro to unikalna mieszanka stref eko-klimatycznych, w których znaleźć można zarówno warunki przypominające te równikowe, jak i arktyczne. A wszystko to podczas krótkiej podróży. Podczas wspinaczki na Kilimandżaro, roślinność i pogoda zmieniają się wraz z wysokością.
Nicea, położona nad Morzem Śródziemnym, u podnóża Alp, w pobliżu granicy z Włochami, w regionie Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże, odzwierciedla rozwój miasta opierającego się na turystyce zimowej. Wykorzystuje ono w pełni swój łagodny klimat i nadmorskie położenie, między morzem a górami.
Getbol, koreańskie równiny pływowe, stanowią jedno z najważniejszych na Ziemi siedlisk pozwalających zachować bioróżnorodność. Według doniesień żyje tu 2150 gatunków flory i fauny, w tym 22 gatunki globalnie zagrożone lub bliskie zagrożeniu.
Papahānaumokuākea to niezwykłe miejsce, która obejmuje północno-zachodnie Wyspy Hawajskie, 140.000 mil kwadratowych (362.000 kilometrów kwadratowych) oceanu, i składa się z kompleksu ekosystemów morskich i lądowych.
Czym jest światowe dziedzictwo
Światowe dziedzictwo to oficjalna nazwa nadawana wybranym miejscom po dogłębnym rozważeniu propozycji przesłanej przez kraj oraz zapoznaniu się z oceną ekspertów.
O przyznaniu tytułu decyduje Komitet Światowego Dziedzictwa. Przedstawiciele 21 krajów ze wszystkich rejonów świata raz w roku dyskutują nad tym, czy proponowane miejsca spełniają określone kryteria i wykazują tak zwaną „wyjątkową uniwersalną wartość”. Miejsce posiada taką wartość, jeśli „wykracza poza granice narodowe (…) [i] cechuje się wspólną doniosłością dla obecnych i przyszłych pokoleń w skali całej ludzkości”.
Przygotowanie nominacji to proces długotrwały i intensywny. UNESCO bierze w nim udział i pilnuje realizacji wszystkich koniecznych kroków, aby prace Komitetu mogły przebiegać bez przeszkód. Gdy miejsce zostanie wpisane na listę światowego dziedzictwa, współpracujemy z krajami i społecznościami w zakresie jego zrównoważonej ochrony i promocji.
Dlaczego to ważne?
Obiekty światowego dziedzictwa charakteryzuje coś więcej niż tylko atrakcyjność wizualna. Musimy pamiętać, że te nadzwyczajne tereny mają głębokie znaczenie w swoich społecznościach i poza nimi. To centra zabudowy miejskiej będące świadkami wielowiekowej historii, zabytki reprezentujące doświadczenia minionych pokoleń, siedliska naszych przodków i obszary różnorodności biologicznej. Ochrona światowego dziedzictwa przyczynia się zatem do upamiętniania tego, kim byliśmy, oraz stanowi inspirację dla wyboru, kim chcemy się stać.
Niestety obszary dziedzictwa naturalnego i kulturowego są coraz bardziej zagrożone. Zgodnie z ostatnimi badaniami 60% lasów z listy jest narażonych na zgubne skutki zmian klimatycznych, a lodowce w jednej trzeciej obszarów światowego dziedzictwa prawdopodobnie znikną do końca 2050 roku.
Meczet Chunakhola w zabytkowym mieście meczetów Bagerhat w Bangladeszu jest położony na wzniesieniu pośród pól uprawnych. Ten piękny obiekt jest w znacznym stopniu pokryty niszczącym słonym osadem, który występuje w tej okolicy i zagraża konstrukcji budynku.
Wielkie Miasta Uzdrowiskowe Europy to obiekt światowego dziedzictwa "Transnational Serial", składający się z 11 słynnych, historycznych miast i miasteczek uzdrowiskowych w siedmiu państwach,, które stanowią wyjątkowe świadectwo europejskiej tradycji uzdrowiskowej, złożonego zjawiska urbanistycznego, społecznego i kulturowego, które ma swoje korzenie w starożytności. Największą popularnością cieszyło się w okresie od około 1700 roku do 1930 roku.
Piramidy w Meroe w Sudanie są wybitnymi przykładami kuszyckich zabytków funeralnych, i są ściśle związane z dobrze zachowanymi pozostałościami ośrodka miejskiego stolicy Kuszytów, Meroe.
Założone na początku XVIII wieku 513 km na północ od Rio de Janeiro, zabytkowe miasto Ouro Preto (Czarne Złoto) obejmuje strome zbocza Vila Rica, centrum bogatego obszaru wydobycia złota i stolicy prowincji Minas Gerais w latach 1720-1897.
Pojawienie się zagrożeń wynikających ze zmian klimatycznych skłoniło UNESCO do współpracy z partnerami i krajami nad sposobami lepszego monitorowania wpływu zachodzących przeobrażeń. Na przykład w centrum monitorowania wpływu klimatu na dziedzictwo miejskie zainteresowane podmioty ze świata nauki o klimacie, dziedzictwa miejskiego i obserwacji Ziemi dokumentują oddziaływanie zmian klimatycznych na miasta wpisane na listę światowego dziedzictwa za pomocą narzędzi do obserwowania Ziemi. Takie dane mogą przyczynić się do wdrożenia środków odpowiadających zagrożeniom i oddziaływaniom. Kolejnym interesującym projektem UNESCO jest badanie próbek środowiskowego DNA, czyli inicjatywa z dziedziny nauk obywatelskich skierowana do obszarów morskich wpisanych na listę światowego dziedzictwa. Przez cały 2023 r. wolontariusze będą gromadzić próbki wody, które pomogą określić bogactwo gatunków na danym obszarze bez pozyskiwania organizmów żywych, co wpisuje się w zasady UNESCO zakładające etyczne, promujące integrację społeczną i innowacyjne podejście do ochrony.
Jest co świętować!
Światowe dziedzictwo jest tym, co nas łączy. Niezależnie od tego, skąd jesteśmy, wszyscy mamy prawo doceniać niezwykłe miejsca na całym świecie. W Międzynarodowym Dniu Zabytków zapraszam w podróż przez dzieje ludzkości na wystawach online poświęconych miejscom wpisanym na listę światowego dziedzictwa.
